Ο μικρός Μανώλης φέτος πάει στη Δευτέρα δημοτικού. Είναι καλός μαθητής και στα διαλείμματα του αρέσει να παίζει ποδόσφαιρο με τους συμμαθητές του. Κάθε φορά που φεύγει από το σπίτι φιλάει τους γονείς του και πριν βγει από την πόρτα, η μητέρα του ελέγχει τη σχολική του τσάντα. Κοιτάζει πάντα να έχει μέσα τη ¨συσκευή για τα εισπνεόμενα¨. Ο Μανωλάκης έχει βρογχικό άσθμα και η συσκευή είναι απαραίτητη για να συνεχίσει τους φυσιολογικούς ρυθμούς του, σαν παιδί.

Το άσθμα είναι η συχνότερη χρόνια νόσος στην παιδική ηλικία και χαρακτηρίζεται από εξάρσεις (κρίσεις  βρογχ. άσθματος ) και υφέσεις. Σχεδόν ένα στα δέκα παιδιά πάσχει από άσθμα. Το ποσοστό αυτό αλλάζει δραματικά προς το χειρότερο τα τελευταία χρόνια. Βασικοί παράγοντες που συντελούν στην επιδείνωση της κατάστασης είναι η σύγχρονη ζωή στις μεγάλες πόλεις -με ότι αυτό συνεπάγεται- και η απομάκρυνσή του ανθρώπου από το φυσικό περιβάλλον και τη φύση.

Το άσθμα είναι μια πάθηση που δεν εμφανίστηκε τα τελευταία χρόνια. Είναι γνωστή από  παλιά. Άγνωστοι παραμένουν ωστόσο, οι μηχανισμοί που με ακρίβεια εμπλέκονται ενδογενώς και εξωγενώς του ανθρώπινου οργανισμού, οι οποίοι συντελούν στην εμφάνιση και στην εξέλιξη της νόσου. Στο άσθμα οι βρόγχοι στενεύουν, υπερπαράγεται βλέννη και δημιουργείται φλεγμονή (οίδημα, ερυθρότητα, πόνος ) εντός του αυλού τους, με συνέπεια ο αέρας να μην μπορεί εύκολα να περάσει μέσα από αυτούς και να ανασάνουμε. Η στένωση των βρόγχων οφείλεται κυρίως σε διάφορους αλλεργιογόνους παράγοντες, οι οποίοι εισερχόμενοι στον οργανισμό των προδιαθετημένων ατόμων, προκαλούν την εμφάνιση αυτής της αντίδρασης.

Όταν αναφερόμαστε στο άσθμα, πρέπει να έχουμε κατά νου ότι δε μιλάμε για ένα μεταδότικο ή για ένα ανίατο νόσημα. Το άσθμα έχει να κάνει με δυο βασικούς παράγοντες : α)τη γενετική προδιάθεση κάθε ατόμου. Εάν δηλαδή οι γονείς του παιδιού ή το αδερφάκι του παρουσίαζαν άσθμα, αλλεργική ρινίτιδα, ατοπική δερματίτιδα σε παιδική ηλικία ή εάν το ίδιο το παιδί είχε σε μικρότερη ηλικία ατοπική δερματίτιδα ή υποτροπιάζουσες ασθματικές βρογχίτιδες και β) το περιβάλλον και ο χώρος στον οποίο διαμένει ένα άτομο. Οι περιβαλοντικοί παράγοντες που επηρεάζουν είναι η ατμοσφαιρική ρύπανση, το κρύο, το εσωτερικό του σπιτιού (οικιακή σκόνη, ακάρεα), η γύρη από τα λουλούδια, η υγρασία, ο καπνός του τσιγάρου (ειδικά όταν μιλάμε για παιδικό άσθμα, το παθητικό κάπνισμα συμβάλει σε αυτό σημαντικά), οι ουσίες από προιόντα καθαρισμού κ.α.

Τα συμπτώματα του παιδικού άσθματος δε διαφέρουν από τα συμπτώματα του άσθματος γενικότερα στις υπόλοιπες ηλικίες. Μπορεί ένας γονέας να υποψιαστεί ότι το παιδί του παρουσιάζει κρίση βρογχικού άσθματος εάν εμφανίζει δύσπνοια, σφίξιμο στο στήθος, έντονο βήχα που συνοδεύεται από φλέματα ή και σφύριγμα κατά τη διάρκεια της αναπνοής. Ειδικά δε όταν τα συμπτώματα αυτά παρουσιάζονται ύστερα από κάποιο κρυολόγημα ή μετά από σωματική άσκηση, τείνουν να υποστηρίξουν αυτή τη διάγνωση. Βέβαια από παιδί σε παιδί, οι εκδηλώσεις μπορεί να διαφέρουν τόσο στην ένταση, όσο και στη συχνότητα εμφανισής τους. Ο γιατρός μπορεί να κρίνει τη βαρύτητα του επεισοδίου και της νόσου γενικότερα .

Ο βασικός τρόπος θεραπείας είναι η αποφυγή του εκλυτικού αιτίου, της έκθεσης δηλαδή του παιδιού σε παράγοντες που ερεθίζουν το αναπνευστικό του σύστημα και προκαλούν την έξαρση. Η θεραπεία με φάρμακα έχει δυο στόχους, πρώτα να ανακουφίσει από τα συμπτώματα και δεύτερον να μειώσει την ένταση και τη συχνότητα των κρίσεων. Τα φάρμακα αυτά είναι κυρίως εισπνεόμενα, αντιμετωπίζουν άμεσα το πρόβλημα δρώντας πάνω στους βρόγχους και ανακουφίζουν με όσο το δυνατόν λιγότερες παρανέργειες. Ο γιατρός είναι πάντα εκείνος που θα αποφασίσει πότε πρέπει να γίνει η διακοπή των φαρμάκων ή εάν χρειάζεται το παιδί να λαμβάνει χρόνια προφυλακτική αγωγή και όχι οι γονείς, που ενδεχομένως να νομίσουν ότι το πρόβλημα αντιμετωπίστηκε και να τα σταματήσουν.

Όταν το παιδί μπει στην εφηβεία, το άσθμα  συνήθως υποχωρεί, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι σε κάποια φάση της ενήλικου ζωής του δε θα επανεμφανιστεί.

Όσον αφορά στα παιδιά προσχολικής ηλικίας και στα βρέφη που εμφανίζουν υποτροπιάζουσες βρογχίτιδες (βρογχιολίτιδες για τα βρέφη) έχουν σχετικά μικρή πιθανότητα να εμφανίσουν αργότερα άσθμα. Σε αυτά η νόσος οφείλεται κυρίως σε ιογενείς λοιμώξεις, η έκθεση στις οποίες είναι αρκετά συχνή στα παιδιά που τα ίδια ή τα αδελφάκια τους πάνε σε παιδικό σταθμό. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι το εξήντα τοις εκατό των παιδιών που παρουσιάζουν ασθματικές βρογχίτιδες τα τρία πρώτα έτη ζωής, δεν εμφανίζουν άσθμα στην παιδική τους ηλικία.

Εν κατακλείδι, το βρογχικό άσθμα δεν είναι μια νόσος που πρέπει να φοβόμαστε. Η επίγνωση, η πρόληψη και η συμμόρφωση στην προτεινόμενη από το γιατρό θεραπεία εξασφαλίζουν μία φυσιολογική ζωή χωρίς προβλήματα.